In de programma’s kan verwezen worden naar rapportages. In deze paragraaf treft u samenvattingen aan van deze rapportages. In dit geval gaat het om:
- het Leerplichtverslag 2015-2016;
- het jaarverslag bezwaarschriften, klachten en juridisch kwaliteitszorg opgenomen;
- het jaarverslag bestuurlijke en ambtelijke integriteit;
- de vangnetregeling Son en Breugel.

Leerplichtverslag 2016-2017
Leerplicht
Op 1 augustus 2016 woonden 2.694 jeugdigen van 5 t/m 17 jaar in de gemeente Son en Breugel.

Relatief verzuim
WettelijkVerzuim
In het schooljaar 2016-2017 zijn geen meldingen van wettelijk verzuim gedaan over jongeren woonachtig in Son en Breugel. Vorig schooljaar waren er nog twaalf meldingen.

Luxe verzuim
Evenals vorig schooljaar zijn in het schooljaar 2016-2017 vier verzuimmeldingen van luxe verzuim.

Totaal aantal verzuimmeldingen
In 2016-2017 zijn 46 meldingen van ongeoorloofd verzuim gedaan. Deze meldingen betroffen 37 leerlingen. Dit betekent dat 1,4% van alle jongeren woonachtig in de gemeente Son en Breugel in verband met relatief verzuim in aanraking is gekomen met leerplicht (gemiddelde regio 1,8%).
0,1% van de ouders van jongeren heeft vanwege luxe verzuim met leerplicht te maken gehad.
Het totaal aantal verzuimmeldingen is met 40% toegenomen sinds vorig schooljaar (gemiddelde toename in de regio 10,5%).
.

Haltstraf en Justitiële afdoeningen
In 2016-2017 zijn twee jongeren voor een Haltstraf naar Halt gestuurd. Beiden straffen zijn met een positief resultaat afgesloten.

In 2016-2017 zijn twee processen-verbaal wegens luxe verzuim opgemaakt tegen ouders. Evenveel als vorig schooljaar.

Vrijstellingen
Het aantal vrijstellingen op lichamelijk/psychische gronden is met de helft afgenomen. Doordat er meer mogelijkheden zijn voor onderwijs/zorg maatwerktrajecten worden kinderen eerder ingeschreven op een school.
Voor één kind dat zorg ontvangt bij een kinderdagcentrum, blijkt onderwijs momenteel niet mogelijk.
Ook voor twee jongeren die ingeschreven stonden op een school, bleek voor een bepaalde periode onderwijs niet mogelijk. Na onafhankelijk advies van een arts van Treve Advies is van rechtswege vrijstelling van schoolinschrijving ontstaan voor de ouders van deze jongeren. Deze twee jongeren hadden een ander alternatief programma.

Absoluut verzuim
In de gemeente Son en Breugel waren er in schooljaar 2016-2017 geen absoluut verzuimers.

Thuiszitters (langdurig relatief verzuimers)
In schooljaar 2015-2016 waren er geen thuiszitters in de gemeente Son en Breugel. Het schooljaar daarvoor waren er twee jongeren die enige tijd niet naar school zijn gegaan.

Totaaloverzicht incidenten leerplicht
Naast meldingen over verzuim of vrijstellingsaanvragen wordt er ook om andere redenen contact opgenomen met en inzet gevraagd van leerplicht. Dit worden incidenten genoemd.
Voor de volledigheid hebben we volgend totaaloverzicht opgenomen van alle contacten (incidenten) over jongeren woonachtig in de gemeente Son en Breugel die in schooljaar 2016-2017 bij leerplicht in de regio in behandeling zijn geweest. Hierin is ook te zien de wijze waarop deze zijn afgehandeld. Dit geeft een goed beeld van de inzet van leerplicht om schoolverzuim en voortijdig schoolverlaten te voorkomen.

Deze cijfers komen niet een-op-een overeen met de cijfers processen-verbaal en vrijstellingen van de jaarlijkse leerplichttelling. Dit komt doordat een incident in een ander schooljaar kan worden afgehandeld dan het schooljaar waarin een proces-verbaal is opgemaakt of een vrijstelling is toegekend. Daarnaast kunnen incidenten n.a.v. een onderzoek door de leerplichtambtenaar op een andere wijze worden afgehandeld

In totaal zijn in schooljaar 2016-2017 79 incidenten bij leerplicht regio Zuidoost Brabant voor Son en Breugel in behandeling geweest. Deze betroffen 70 jongeren woonachtig in de gemeente Son en Breugel. Voor 8 jongeren geldt dat er meerdere incidenten zijn gemeld.
In het schooljaar 2015-2016 waren 83 incidenten gemeld.

RMC
Verzuim 18+
In 2016-2017 zijn 13 meldingen van 18+ verzuim gedaan over leerlingen woonachtig in Son en Breugel. Evenveel als vorig jaar.

VSV (Voortijdige schoolverlaters)
Op peildatum 1 oktober 2017 had 87,58% van de 22-jarigen woonachtig in Son en Breugel een startkwalificatie (gemiddelde in de regio 85,92%).
In 2016 had 86,13% van de 22-jarigen woonachtig in Son en Breugel een startkwalificatie (gemiddelde in de regio 85,39%).

Afgaand op de indicatieve vsv-cijfers telt Son en Breugel 20 nieuwe vsv'ers, vorig jaar waren dit er 21.

Jaarverslag Bezwaarschriften, klachten en juridische kwaliteitszorg
Bezwaarschriften
In 2017 zijn 58 bezwaarschriften ontvangen.

De bezwaarschriftencommissie heeft de volgende adviezen gegeven in 2017. Hierbij zitten ook nog 21 bezwaarschriften die in 2016 zijn ontvangen.

De aantallen bij “geen advies” hebben betrekking op ingetrokken bezwaarschriften. Bezwaarschriften worden veelal ingetrokken na een bemiddelend gesprek met iemand van de vakafdeling (zogeheten premediation) waarin het bestreden besluit nog eens wordt toegelicht. Het komt soms ook voor dat gedurende de procedure meer informatie bekend wordt waardoor het bestreden besluit wordt aangepast. Als dit aangepaste besluit volledig aan het bezwaar tegemoet komt, wordt het bezwaar meestal ingetrokken.

Klachten
In 2017 zijn acht klachten ingediend die conform de klachtenregeling moesten worden behandeld.
Er is een klacht ingediend over de manier waarop iemand bij de receptie van het gemeentehuis te woord is gestaan. Deze klacht is in de informele procedure opgelost.
Er is een klacht ingediend die uit meerdere klachten bestaat. Deze klachten zijn volgens de formele procedure behandeld. Het gaat om de volgende klachten:

1. Het niet voldoen aan wettelijke beslistermijnen en het niet voldoen aan gerechtelijke uitspraken. De klacht is ongegrond verklaard.
2. Het niet binnen de termijn betalen van proceskosten. De klacht is gegrond verklaard.
3. Het niet zorgvuldig omgaan met de afhandeling van een Wob-verzoek. De klacht is ongegrond verklaard.
4. Een medewerker was wellicht niet bevoegd tot het instellen van hoger beroep en trekt zich anders niks aan van de grenzen van de bevoegdheden. De klacht is ongegrond verklaard.  

Er is een klacht ingediend over het niet nakomen van afspraken door medewerkers van de afdeling Veiligheid & Wijkbeheer. Deze klacht is in de informele procedure opgelost.
Er is een klacht ingediend vanwege het werkgedrag van een medewerker van het CMD. Deze klacht is in de informele procedure opgelost.
Er is een klacht ingediend vanwege het niet gelijk behandelen van de media in de gemeente. Deze klacht is volgens de formele procedure behandeld. De klacht is ongegrond verklaard.

Juridische kwaliteitszorg
Contractenbank
De contractenbank wordt goed gevuld. Binnen de organisatie wordt periodiek aandacht gevraagd voor het vullen van de contractenbank. Op deze wijze beogen we de juridische – en daarmee samenhangende financiële – risico’s nog verder te verminderen.

Mandaten
De mandatenlijst wordt periodiek nagekeken en waar nodig aangepast. De mandaten voor Dienst Dommelvallei worden binnen de dienst beoordeeld. Wij krijgen van de dienst (via het juridisch overleg) een signaal als zij een mandaat missen.

Juridisch overleg Dommelvallei
De juristen van onze gemeente, Nuenen, Geldrop-Mierlo en de directie-adviseur van Dienst Dommelvallei hebben periodiek overleg over uiteenlopende (juridische) onderwerpen. Daarnaast worden zaken besproken die door alle vier de organisaties kunnen worden geharmoniseerd.

Wob-verzoeken
Het afhandelen van verzoeken in het kader van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) kost vaak veel tijd. Om de Wob-verzoeken te kanaliseren, hanteren wij de volgende werkwijze:

• Wob-verzoeken kunnen alleen per fysieke post (voorzien van een handtekening) en via onze website met DigiD worden ingediend.
• Indien niet wordt voldaan aan bovenstaande vereisten, wordt een hersteltermijn van twee weken geboden.
• Als de hersteltermijn ongebruikt wordt overschreden, wordt het verzoek niet in behandeling genomen.

De Wet dwangsom en beroep bij niet tijdig beslissen is niet meer van toepassing op Wob-verzoeken. Hierdoor is het aantal oneigenlijke Wob-verzoeken teruggedrongen.

In 2017 zijn 14 Wob-verzoeken ontvangen. In 2016 waren dit er 27.

Jaarverslag bestuurlijke en ambtelijke integriteit
Informatiebijeenkomst kandidaat-raadsleden
Op 4 juli 2017 vond een door de gemeente georganiseerde informatiebijeenkomst plaats over het thema “integriteit en lokale overheid” voor mogelijke kandidaat-raadsleden en voor degenen die belast zijn met het samenstellen van de kandidatenlijsten voor de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart 2018.

Integriteitstoets kandidaat-wethouder
In november 2017 nam de heer R. Visser ontslag als wethouder. Voordat de gemeenteraad zijn opvolger op 23 november 2017 benoemde, vond met betrekking tot de kandidaat-wethouder de heer E. van Turnhout een integriteitstoets plaats, uitgevoerd door mevrouw mr. dr. G. van den Biggelaar, adviseur / intermediair bij overheidscontacten.
Deze toets werd uitgevoerd conform de door haar opgestelde notitie “Werkwijze integriteitstoets Kandidaat-Wethouders gemeente Son en Breugel.’
Daarnaast leverde de kandidaat-wethouder een Verklaring Omtrent Gedrag, screeningsprofiel politieke ambtsdragers, in.

Tweejaarlijkse themabijeenkomst integriteit
Volgens het in 2015 vastgestelde Beleidskader integriteit gemeente Son en Breugel vindt iedere twee jaar een themabijeenkomst integriteit plaats voor raads-, commissie- en collegeleden. De laatste bijeenkomst vond in december 2015 plaats, zodat eind 2017 een nieuwe bijeenkomst op de planning stond.
Op 19 september 2017 besloot het presidium de volgende themabijeenkomst uit te stellen tot ná de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2018.

Vergroten bewustwording bij medewerkers
Voor alle medewerkers is in de vorm van een aantal bewustwordingstrainingen het begrip integriteit verder uitgediept. Onder leiding van een extern deskundige is aandacht geschonken aan het zorgvuldig en verantwoordelijk omgaan met bevoegdheden, middelen en informatie waarbij rekening wordt gehouden met de diverse belangen die rondom integriteit kunnen spelen.

Meldingen vermoeden misstand
Ingevolge de Regeling melding vermoeden misstand wordt jaarlijks een rapportage opgesteld over de uitvoering van deze regeling, waarin in geanonimiseerde vorm gerapporteerd wordt over het aantal en de aard van de meldingen van een vermoeden van een misstand.
In 2017 zijn dergelijke meldingen niet ontvangen; nog intern noch bij het externe meldpunt, de Afdeling onderzoek van het Huis voor Klokkenluiders.

Klachtenregeling ongewenst gedrag
De in onze gemeente van toepassing zijnde Klachtenregeling ongewenst gedrag voor de decentrale overheid 2011 bepaalt dat jaarlijks een verslag wordt opgesteld waarin in geanonimiseerde zin wordt vermeld o.a. het aantal ontvangen klachten, de aard van de klachten, het aantal niet-ontvankelijke, (gedeeltelijk) gegronde en ongegrond geachte klachten.
In 2017 zijn er geen klachten als bedoeld in deze regeling ontvangen.

Vangnetuitkering Participatiewet 2017 Gemeente Son en Breugel

Inleiding
Het BUIG-budget is een gebundelde uitkering van het rijk voor de bekostiging van uitkeringen op grond van de Participatiewet, de IOAW, de IOAZ en het BBZ 2004 (voor zover deze laatste betrekking heeft op levensonderhoud voor startende ondernemers). Daarnaast wordt hieruit ook het instrument loonkostensubsidie door gemeenten gefinancierd. Het door het rijk beschikbaar gestelde inkomensdeel ofwel BUIG-budget 2017 voor de uitvoering van de Participatiewet heeft een tekort opgeleverd voor de gemeente Son en Breugel. Ter compensatie geldt een Vangnetregeling Participatiewet die ook bestaat voor 2017.
Het door het rijk beschikbaar gestelde inkomensdeel of wel BUIG-budget 2017 voor de uitvoering van de Participatiewet heeft een tekort opgeleverd voor de gemeente Son en Breugel. Ter compensatie geldt een Vangnetregeling Participatiewet die ook bestaat voor 2017. In de jaarrekening 2017 waarbij de toelichting op de vangnetregeling 2017 met de vier verplichte onderdelen (A tot en met D) als bijlage is opgenomen verklaart het college richting gemeenteraad dat er maatregelen zijn genomen om tot een tekortreductie te komen. Bij het vaststellen van de jaarrekening stemt de gemeenteraad in met de verklaring van het college. Hierna kan de aanvraag ter compensatie richting het Rijk van 221 duizend euro worden gedaan.

Voorwaarden voor het recht op vangnetuitkering over 2017
Het door het rijk beschikbaar gestelde inkomensdeel of wel BUIG-budget 2017 voor de uitvoering van de Participatiewet heeft een tekort opgeleverd voor de gemeente Son en Breugel. Ter compensatie geldt een Vangnetregeling Participatiewet die ook bestaat voor 2017. In de jaarrekening 2017 waarbij de toelichting op de vangnetregeling 2017 met de vier verplichte onderdelen (A tot en met D) als bijlage is opgenomen verklaart het college richting gemeenteraad dat er maatregelen zijn genomen om tot een tekortreductie te komen. Bij het vaststellen van de jaarrekening stemt de gemeenteraad in met de verklaring van het college. Hierna kan de aanvraag ter compensatie richting het Rijk van € 221.000 worden gedaan.

Om over 2017 in aanmerking te komen voor de vangnetuitkering moet worden voldaan aan de volgende financiële en procedurele voorwaarden:

• over 2017 moet sprake zijn van een tekort dat meer bedraagt dan 5% van de definitief over dat jaar toegekende gebundelde uitkering als bedoeld in artikel 69 Participatiewet;

Dit is het geval voor de gemeente Son en Breugel.

• over 2016 en 2017 moet sprake zijn van een gecumuleerd tekort dat meer bedraagt dan 5%, berekend over alleen de definitief over 2017 toegekende gebundelde uitkering als bedoeld in artikel 69 Participatiewet;

Dit is het geval voor de gemeente Son en Breugel.

• het college moet in 2018 tijdig een verzoek indienen volgens het daartoe vastgestelde model;

Het college zal uiterlijk voor 15 augustus 2018 het verzoek voor de gemeente Son en Breugel indienen.

• bij het indienen van het verzoek moet het college met instemming van de gemeenteraad verklaren dat het maatregelen heeft genomen om tot tekortreductie te komen.

In de jaarrekening 2017 waarbij de toelichting op de vangnetregeling 2017 met de vier verplichte onderdelen (A tot en met D) als bijlage is opgenomen verklaart het college richting gemeenteraad dat er maatregelen zijn genomen om tot een tekortreductie te komen. Bij het vaststellen van de jaarrekening stemt de gemeenteraad in met de verklaring van het college.

• indien over 2015 en/of 2016 een Vangnetuitkering is toegekend, dienen zowel interne als externe maatregelen te worden getroffen om te komen tot verdere tekortreductie. Deze voorwaarde is nieuw ten opzichte van eerdere jaren.

De gemeente Son en Breugel heeft over 2016 een vangnetuitkering gekregen en neemt de interne en externe maatregelen (bij onderdeel B) mee.

Er dient uitvoering te worden gegeven aan de volgende vier onderdelen (A t/m D) (onderstaand volgt een toelichting op de regeling):

1. Analyse van omvang en oorzaken van het tekort

• Geef een analyse op de vermoedelijke of definitieve omvang en oorzaken van het tekort.
• Wilt u in uw analyse de nadruk leggen op factoren die door het college kunnen worden beïnvloed?
• U kunt hierbij gebruik maken van de en/of de Benchmark van Divosa.
• De mate van effectiviteit van maatregelen uit voorgaande jaren, kunnen eveneens van invloed zijn van op de omvang van het tekort. Wilt u dit in uw analyse betrekken?

2. Interne en externe maatregelen om het tekort verder te reduceren

• In dit onderdeel worden beknopt de maatregelen beschreven die ingezet worden om de besteding van het Inkomensdeel te beheersen en een eventueel tekort te reduceren. Het betreffen enerzijds maatregelen die de instroom in de bijstand moeten beperken en anderzijds maatregelen die de uitstroom uit de bijstand moeten bevorderen.
• Omschrijf welke aanvullende interne en externe maatregelen zijn uitgevoerd om dit tekort verder te reduceren.

• Geef waar mogelijk de relatie tussen oorzaken en maatregelen.
• Betrek in uw antwoord de effectiviteit van de maatregelen in eerdere tekortjaren.
• Indien aanvullende maatregelen niet nodig worden geacht, moet dat worden uitgelegd.
• Omschrijf bij een externe maatregel hoe deze tot stand is gekomen, hieruit moet blijken dat het college actief extern consultatie heeft verricht om te komen tot deze externe maatregel.

3. Beoogd effect van de genoemde maatregelen

Omschrijf het beoogde effect van de genoemde aanvullende interne en externe maatregelen op de verdere reductie van het tekort. Bij B staat toegelicht wat externe maatregelen zijn.

• Geef aan hoe de maatregelen leiden tot verdere tekortreductie.
• Geef een inschatting van het gezamenlijke beoogde effect of het beoogde effect per maatregel, waarbij kwantitatief of kwalitatief inzichtelijk wordt gemaakt dat er een reductie van het tekort zal optreden.
• U hoeft geen onderscheid te maken tussen beoogd effect van interne maatregelen en beoogd effect van externe maatregelen.

4. Ondertekening door College

Dit behoeft geen nadere toelichting.

A. Analyse van omvang en oorzaken van het tekort

De uitgaven van de Buig in 2017 geven voor de gemeente een negatief beeld.

Om het tekort gedeeltelijk aan te kunnen vullen, is het mogelijk gebruik te maken van de vangnetregeling. Hierbij is sprake van een eigen risico, welke als volgt berekend wordt:

Over het tekort van <5% : 100% eigen risico gemeente.
Over het tekort tussen 5% tot 12,5% : 50% eigen risico gemeente.
Over het tekort >12,5% : 0% eigen risico gemeente.

Op basis van het definitieve budget en de uitgaven uit 2017 bedraagt het uiteindelijke tekort voor Son en Breugel in 2017 € 444.000,-. Dit is meer dan 5% van het toegekende budget. Vanuit de vangnetregeling kunnen wij aanspraak maken op 50% van de meerkosten van 5% tot 12,5% van het tekort. Al het meerdere van 12,5% wordt volledig gecompenseerd.

Voor Son en Breugel betekent dit voor eigen rekening € 2.549.386 x 105% = € 2.676.855. Over het verschil tussen 105% (€ 2.676.855,-) en 112,5% (€ 2.868.059,-) = € 191.204 wordt 50% vergoed = € 95.602,-. Het bedrag boven € 2.868.059,- = € 124.941 wordt 100% vergoed.

Dit maakt samen een bedrag van € 220.543,-

Onderstaande tabel geeft een overzicht van het toegekende inkomensdeel, de daadwerkelijke kosten voor het verstrekken van uitkeringen die de gemeente de afgelopen jaren gemaakt heeft.

Son en Breugel

De kolom is exclusief de toegekende/aan te vragen vangnetuitkering en toegekende aanvullend Buigbudget voor vergunninghouders (2016 en 2017).

Oorzaken tekort
Door de (naweeën van de) economische crisis is het aantal aanvragen voor bijstand toegenomen. Daarnaast zijn er nieuwe doelgroepen (vergunninghouders en arbeidsgehandicapten) die zich veelvuldiger bij de gemeente hebben gemeld vanaf 2015. Vanwege de crisis is de aansluiting voor de bijstandsgerechtigden op de arbeidsmarkt niet positief geweest.
Om de lokale ontwikkelingen te duiden wordt eerst een beeld gegeven van de landelijke ontwikkelingen bijstand (bron website CBS).

Landelijke ontwikkelingen

Het aantal personen met een bijstandsuitkering is in 2017 met 3,5 duizend gedaald. Dit is de eerste daling sinds 2008. Alleen het aantal 27- tot 45-jarigen met bijstand is afgenomen. Bij de 45-plussers was er nog een duidelijke groei. Ook onder personen met een niet-westerse achtergrond nam het aantal toe. Dat het aantal bijstandsgerechtigden met een niet westerse achterstaand is toegenomen, houdt verband met de instroom van asielzoekers.

De gemeente Son en Breugel
Het bestand is stabiel gebleven in de afgelopen twee jaar maar wel in 2015 (start Participatiewet) enorm gestegen. Op 1 januari 2018 verstrekken we 198 uitkeringen. Wat opvalt is dat het aantal nieuwe dossiers (verzoeken) maar ook de uitstroom (hoog) is geweest in 2017.

Er zijn diverse oorzaken waar we geen invloed op uit kunnen oefenen. Desondanks hebben de in de tekortenanalyse genoemde maatregelen (onderdeel B bij externe maatregelen en advisering (tabel doelstellingen Participatiewet Son en Breugel 2017)) er toe geleid dat het aantal bijstandsontvangers in Son en Breugel in 2017 licht is gedaald.

In Son en Breugel zien we de instroom van vergunninghouders en het aandeel hierin in ons bestand toenemen.

Een andere ontwikkeling die de instroom (aantal verzoeken om bijstand) beïnvloedt is het volgende:

Met ingang van 2015 kunnen jonggehandicapten die nog wel arbeidscapaciteit hebben geen beroep meer doen op een Wajonguitkering. Daarnaast is instroom in de Wet Sociale Werkvoorziening (Wsw) vanaf 2015 niet meer mogelijk. Ook mensen met een gemeentelijke uitkering konden als zij tot de doelgroep behoorden in dienst komen bij het Wsw-bedrijf (WSD te Boxtel). Dit is vanaf 2015 niet meer mogelijk.

Deze mensen kunnen mogelijkerwijs aan het werk, maar daar is vaak een voorziening voor nodig (bijvoorbeeld loonkostensubsidie of een jobcoach). Deze nieuwe doelgroep is in hoge mate afhankelijk van de voorzieningen die de Participatiewet biedt om aan het werk te gaan en is daarmee een zwaardere groep om te bemiddelen. We zetten in op de begeleiding van jongeren die praktijkonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs verlaten. Ook hebben we een intensieve samenwerking binnen de arbeidsregio voor de begeleiding van deze doelgroep naar werk. Hierbij maken we gebruik van de kennis en expertise van de WSD. De gemeente pakt hierin het aandeel voor de begeleiding naar werk (aantal arbeidsgehandicapten naar werk (garantiebanen) en aantal cliënten naar werk). De resultaten die we hierin boeken overtreffen de (regionale) doelstellingen (zie onderdeel B bij externe maatregelen en advisering (tabel doelstellingen Participatiewet Son en Breugel 2017)).

Het Buigbudget is in combinatie met de hoge instroom (en gepaarde bijstandskosten) en de kosten voor de loonkostensubsidies (eveneens betaald uit het buig budget) niet toereikend.

Onderstaand wordt een schematisch overzicht gegeven van de samenstelling van het bestand. Per onderdeel wordt dit kort toegelicht.

Vergunninghouders/statushouders Son en Breugel
De taakstelling is in 2016 meer dan verdubbeld en vraagt veel inzet van alle betrokken partijen om huisvesting te regelen. Ook in de bijstand is dit een groep waarbij de weg naar werk meestal langer duurt vanwege taalachterstanden, fysieke en psychische beperkingen door vluchtervaringen.
Van de 198 lopende uitkeringsdossiers op 1 januari 2018 hadden 44 uitkeringsdossiers betrekking op mensen die vanuit een AZC in de gemeente Son en Breugel zijn komen wonen. Meer dan 70 % hiervan is gehuisvest in Son en Breugel na 1 oktober 2013. In 2017 hebben we een kleine achterstand van huisvestingstaakstelling, door de grote aantallen in 2016, weten in te lopen. Naast de aandacht voor de tijdige huisvesting heeft de gemeenteraad in 2017 een plan vastgesteld om de begeleiding gericht op onder meer betaald werk te intensiveren (POP vergunninghouders).

Langdurig werklozen Son en Breugel
Het aandeel langdurig werklozen binnen de bijstandspopulatie is aanzienlijk. 80% van de lopende uitkeringsdossiers heeft op 31-12-2017 langer dan een jaar een uitkering en 50% heeft langer dan drie jaar een uitkering. Van deze groep is bekend dat bemiddeling naar betaalde arbeid extra lang duurt, of wellicht onhaalbaar is. We zijn in 2017 gestart met een pilot om samen met de ondersteuningscomponenten in het lokale zorgloket (CMD) de doelgroep te benaderen voor de gerichte ondersteuning. Hierbij gaan we gebruik maken van het arbeidspotentieel dat we via ons SW-bedrijf beschikbaar hebben. De eerste resultaten hiervan worden in 2018 verwacht.

50-plussers Son en Breugel
Son en Breugel kent een groot bestand 50-plussers. Er zijn 65 uitkeringen in de leeftijdscategorie 50 jaar tot de AOW-gerechtigde-leeftijd. Dit is 33 % van het gehele bestand. Ook van deze groep is bekend dat de kansen op uitstroom beperkter zijn. Vooral de groep met een IOAW-IOAZ-uitkering is gegroeid. De 50-plussers maken een groot onderdeel uit van de langdurig werklozen Son en Breugel.

Aandeel woonwagenbewoners Son en Breugel
Son en Breugel kent een groot bestand vooral Sinti woonwagenbewoners in de uitkering. Van de 200 lopende uitkeringsdossiers worden er 28 verstrekt aan Woonwagenbewoners. Dit is 14 % van het gehele bestand. Een groot deel van deze groep heeft meer dan drie jaar een uitkering.

B. Uitgevoerde maatregelen om het tekort te reduceren

Visie Uitgangspunten Participatiewet
De gemeente heeft voor de Participatiewet in 2015 de volgende uitgangspunten geformuleerd: Arbeid draagt bij aan een stabiel inkomen, zelfontplooiing en participatie. De gemeente stelt daarom ‘werk boven uitkering‘ waarbij wij mensen zonder werk helpen aan werk te komen en mogelijkheden daarvoor te ontwikkelen. Daarnaast is er een vangnet voor burgers die niet zelfstandig in hun inkomen kunnen voorzien. Activering staat bij ons voorop. In dat kader wordt de Participatiewet voor Son en Breugel vormgegeven.

Bij het ondersteunen van mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt speelt een groot aantal partijen een rol. Onder andere (regio)gemeenten, werkgevers, UWV en WSD dragen hier aan bij. Met de komst van de Participatiewet is de rol van gemeenten vergroot en nemen de noodzaak en mogelijkheden om hier als gemeenten gezamenlijk regie op te voeren toe. Wij nemen daarom het initiatief en betrekken waar nodig andere partijen. Samenwerking zien wij als een middel om de effectiviteit en efficiency van onze inspanningen te vergroten. Hierbij houden we de laagdrempeligheid en nabijheid van onze dienstverlening voor uitkeringsgerechtigden nauw in het oog en passen maatwerk toe.

Ontwikkeling nieuw beleid
We hebben in 2017 nieuw beleid met prioriteiten geschreven op welke wijze de re-integratie en handhaving vorm gegeven worden.
De gemeente Son en Breugel heeft de beleidsplannen re-integratie en handhaving sociale zaken vastgesteld. De gemeente heeft met de uitvoerende organisatie Dienst Dommelvallei afspraken gemaakt over de resultaten van sociale zaken. Er wordt aan management en bestuur periodiek gerapporteerd.

Met onze werkgeversbenadering en focus op bijstandsgerechtigden zo snel mogelijk naar werk te begeleiden hebben wij er voor gekozen onze uitvoering te specialiseren. Sinds een aantal jaren werkt de uitvoerende organisatie Dienst Dommelvallei met een team dat zich specifiek bezig houdt met het begeleiden naar de reguliere arbeidsmarkt van bijstandsgerechtigden: team werk. Een ander team (Inkomen) houdt zich bezig met rechtmatigheid en inkomensverstrekking. We houden inzicht in het bestand door actief de participatieladder te vullen, onderstaand het overzicht per 1-1-2018.

Rechtmatigheidsonderzoeken dan wel handhavingsonderzoeken worden signaal gestuurd opgepakt. Daarnaast worden themacontroles uitgevoerd. Themacontroles worden uitgevoerd op verschillende onderwerpen, waarbij een uitgebreide screening van het bestand plaatsvindt. Hierbij hebben onder andere onderwerpen als woonsituatie, gezinssamenstelling en uitkeringsduur extra aandacht.
Daarnaast worden iedere maand de signalen die we van het inlichtingenbureau krijgen gecontroleerd.

Woonwagenbewoners/Sinti
In het objectieve verdeelmodel Buig van het Rijk waren Sinti/Roma nog niet meegenomen. Mede door de inspanning van de gemeente Son en Breugel (met ondersteuning van de WSD/Dienst Dommelvallei) is dit vanaf medio 2017 wel mogelijk geworden.

Samenwerking Sociaal Domein
De gemeente heeft het initiatief genomen om er voor te zorgen dat de professionals die de dienstverlening van de drie transities verzorgen verder gaan samenwerken.
De samenwerking in het zorgloket van de gemeente (Centrum Maatschappelijke Dienstverlening (CMD)) is verstevigd. Zo is de intakeprocedure voor bijstandsvragen eind 2016 geïntegreerd in het CMD. Daarnaast is de fysieke aanwezigheid van de consulenten werk van Dienst Dommelvallei in het CMD gerealiseerd. Hiermee is aansluiting gevonden met de ondersteuningsteams. Voor andere doelgroepen wordt geparticipeerd in een bredere samenwerking, bijvoorbeeld schoolverlaters voortgezet speciaal onderwijs (vso) en praktijkonderwijs (pro).
Er zijn daarnaast twee consulenten van de WSD ingezet in onze uitvoerende organisatie om het aanbod voor de nieuwe doelgroepen te vergroten.

Lokale werkgevers en social return
Er is aansluiting gezocht met lokale initiatieven en werkgevers. Deze worden actief bezocht of we nemen deel in projecten. Stichting Meedoen Werkt in Son en Breugel is hier een voorbeeld van. Daarnaast is er sprake van samenwerking met organisaties als de lokale Kringloopwinkel, Groenwerkzaamheden bij de WSD en PostNL op Ekkersrijt (Son en Breugel).
Met het toepassen van social return wordt bij inkooptrajecten en aanbestedingen bedongen dat de gegunde opdrachtnemer bij de uitvoering van de werkzaamheden kandidaten met een grote afstand tot de arbeidsmarkt inzet of op een andere manier invulling geeft aan social return. Samen met de WSD wordt ondersteuning gegeven aan gemeentelijke opdrachtgevers voor de invulling van social return.

Regionaal werkbedrijf 04werkt
04Werkt is de uitvoeringsorganisatie van het Regionaal Werkbedrijf en het werkgeversservicepunt voor Zuidoost-Brabant. Gemeente, UWV en sociale werkbedrijven werken samen voor een betere afstemming van vraag en aanbod van de arbeidsmarkt. Accountmanagers ondersteunen werkgevers bij het vinden van medewerkers, sociaal ondernemen en het invullen van de “banenafspraak”. De resultaten laten zien dat we hiermee als regio scoren op het realiseren van vacature invullingen en ook een bijdrage leveren aan aantallen voor de banenafspraak. De gemeente pakt hierin het aandeel voor de begeleiding naar werk (aantal arbeidsgehandicapten naar werk (garantiebanen) en aantal cliënten naar werk). De resultaten die we hierin boeken overtreffen de (regionale) doelstellingen van de gemeente (zie onderdeel B bij externe maatregelen en advisering (tabel doelstellingen Participatiewet Son en Breugel 2017)).

Vso/Pro
Sluitende aanpak VSO PRO (voortgezet speciaal onderwijs en praktijk onderwijs)
We hebben in de regio met alle Voortgezet Speciaal Onderwijs en Praktijkonderwijs scholen afgesproken dat zorgen rondom leerlingen en gezinnen uit de gemeente gemeld kunnen worden bij het Centrum Maatschappelijke Deelname (CMD) in de gemeente. Er wordt dan een koppeling gelegd naar leerplicht/werk/begeleiding. Wanneer de leerlingen (of potentiele schoolverlaters) niet in beeld zijn gekomen gedurende het schooljaar dan krijgen we via het samenwerkingsverband 04werkt informatie. We bezien op welke wijze we de kandidaten kunnen benaderen voor regulier werk en of een uitkering. Hiermee komen alle schoolverlaters bij ons in beeld.

ESF Subsidie
In het kader van de bestrijding van jeugdwerkloosheid participeert de gemeente in een regionaal project. Vanuit dit project worden, mede door de inzet van ESF middelen, diverse instrumenten ontwikkeld die de jeugdwerkloosheid in de regio moeten beteugelen. Zo zijn er startersbeurzen en werkcheques aangeboden. Dit zijn instrumenten waarmee jeugdigen eerder een stageplek of betaalde baan kunnen bemachtigen.

Toekomst en afspraken WSD
Als gevolg van de invoering van de Participatiewet per 1 januari 2015, is geen nieuwe instroom in de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) meer mogelijk. Dit betekent dat het aantal Wsw-medewerkers dat bij de WSD (Werkvoorzieningsschap de Dommel) in dienst is vanaf die datum door natuurlijke uitstroom afneemt met circa 150 personen per jaar.
Omdat dit grote gevolgen heeft voor de bedrijfsvoering van WSD, hebben de 11 deelnemende
gemeenten van de Gemeenschappelijke Regeling besloten een "transitiearrangement" te treffen met concrete afspraken. De uitstroom uit de Wsw wordt aangevuld met instroom vanuit de Participatiewet. Dit geeft gemeenten de ruimte om na te denken over de lange termijn en de rol van WSD daarin, terwijl dit tegelijkertijd de noodzakelijke helderheid geeft voor de bedrijfsvoering van WSD voor de korte termijn. Met het transitiearrangement kan de expertise en infrastructuur van WSD geborgd blijven. Dit is ook van belang voor de uitvoering van de taken vanuit de Participatiewet. In 2017 heeft de gemeente er voor gekozen om, met de WSD, te experimenteren met het toekomstscenario (prototypen) 3D ketensamenwerking (samenwerking sociaal domein). De gemeente Son en Breugel scoort hoog (zie onderstaande afbeelding).

Externe maatregelen en advisering
Benchmark Divosa
Voor het taakveld sociale zaken is vanaf 2016 aangesloten bij de benchmark van Divosa. Door te vergelijken met tweehonderd andere sociale diensten wordt gezocht naar verbeterpunten in de bedrijfsvoering. Daarnaast ontvangen we jaarlijks een aantal consultdagen van Stimulansz om de verschillen met andere gemeenten te vinden en op basis hiervan onze interne bedrijfsvoering verder te optimaliseren en mogelijkheden te vinden voor verbeteringen. Concrete maatregelen die we hebben genomen is het inrichten van een dashboard met doelstellingen (tabel doelstellingen Participatiewet Son en Breugel 2017).

Screening bestand
Door een externe partij is op basis van no cure no pay het gehele bijstandsbestand gescreend op voorliggende voorzieningen. Dit heeft geleid tot enkele verwijzingen naar voorliggende voorzieningen waardoor uitkeringskosten bespaard zijn gebleven. De screening heeft voor Son en Breugel tot een directe besparing direct geleid van € 23.000,- voor 2017 en een toekomstige besparing op jaarbasis van €18.000,-. De eenmalige betaling aan het bureau bedraagt €15.000,-.
We gaan aan de hand van de resultaten hiervan de aanvullende externe screening voor de nieuwe instroom in 2018 en verder organiseren.

Ketensamenwerking Sociaal Domein met externe ondersteuning
De gemeente Son en Breugel wil de ketensamenwerking in het sociaal domein verbeteren. Er zijn twee concrete projecten gestart waarbij de gemeente wordt ondersteund.
Er zijn in 2017 twee deelprojecten gestart, die door lopen in 2018.

Hiervoor is een externe projectleider aangesteld om ons bij het proces te betrekken, verbeterslagen te maken en hiermee ondersteunende maatregelen te nemen het tekort te verkleinen. De projectleider heeft de volgende twee deelprojecten geformuleerd die helpen het BUIG tekort te verkleinen.

1. POP Vergunninghouders
Vanaf juli 2017 wordt er gewerkt met persoonlijke ontwikkelplannen (POP) voor vergunninghouders. Dit is samen met de betrokkenen van de gemeente, coördinator vluchtelingenwerk, sociale werkvoorziening WSD en Dienst Dommelvallei opgezet. De component werk maakt hier als een van de vier pijlers onderdeel van uit.

2. Zorgcliënten Sociale Zaken
Ook is door het CMD, Dienst Dommelvallei en de WSD een deelproject voorbereid voor zorgcliënten sociale zaken (treden 1 t/m 4 participatieladder). Met de integrale werkwijze in dit project willen we een betere ondersteuning bieden aan deze groep inwoners. We gaan de doelgroep benaderen voor gerichte ondersteuning. Hierbij gaan we gebruik maken van het arbeidspotentieel die we via ons SW-bedrijf beschikbaar hebben. De eerste resultaten hiervan worden in 2018 verwacht.

Project in het groen en AanZet
In de zomermaanden van 2017 is ingezet op invulling van de jaarlijkse vacatureruimte van de sociale
werkvoorziening in ‘het groen’. Een mogelijkheid om direct werkervaring op te doen voor iedereen die in staat is om werkzaamheden uit te voeren, Met de aanpak zijn 18 personen (6,6 fte) in het werkgebied aan het werk gegaan. Deze aanpak is geëvalueerd en verder door Dienst Dommelvallei ontwikkeld samen met de WSD. Hiermee kunnen we vanaf medio februari 2018 alle nieuwe bijstandsaanvragers deze en andere werksoorten aanbieden (Project AanZet). De Activering en creëren van werkpotentieel is hierbij de doelstelling. Voor alle nieuwe instroom wordt direct een activeringstraject ingezet met keuze uit een aantal werksoorten (zoals groenwerkzaamheden, pakketsortering en inzet binnen een kringloopwinkel). Wanneer er belemmerende factoren zijn kan maatwerk geleverd worden door het aantal dagdelen af te stemmen op de mogelijkheden. Daar is ruimte voor individualisering. Het project is als gevolg van externe inzet vanuit Dienst Dommelvallei en WSD tot stand gekomen en heeft deze resultaten gebracht.

Ontwikkeling dashboard doelstellingen
In 2017 hebben we de maatregelen verwoord in een dashboard om doelen en prestaties tegen elkaar af te zetten en te kunnen bijsturen. Onze uitvoeringsorganisatie Dienst Dommelvallei, die voor meerdere gemeenten de beleidsontwikkeling Participatiewet vorm geeft, hebben we gevraagd bij de uitwerking van het dashboard ons te adviseren.

Daarnaast hebben we Stimulansz gevraagd om ons bij deze formulering te ondersteunen. We nemen al een aantal jaren deel aan de benchmark van Divosa en de consultatie tijdens benchmarkbijeenkomsten met andere gemeenten.
Anderzijds hebben we bij de totstandkoming van het dashboard de specifieke inzet van de gemeentelijke adviseur van Stimulansz ingezet. Ook hebben we bij een netwerkbijeenkomst bij adviesbureau Berenschot de inhoud voor het dashboard opgehaald.

De nieuwe doelgroepen zijn mede de reden voor onze tekorten. Door resultaatmeting wordt de specifieke doelgroepaanpak voor arbeidsgehandicapten en vergunninghouders inzichtelijk.

Ook hebben we doelen gesteld om de uitstroom te vergroten en onze instroom te beperken.
Voorheen hebben we dergelijke specifieke inzet en aandacht niet verwoord. De effectiviteit van de ingezette aandachtspunten kunnen we daarom nog niet tegen eerdere tekortjaren afzetten.

In het overzicht komen de doelen en realisatiecijfers participatiewet over 2017 tot uitdrukking. Onder de tabel wordt elke doelstelling verder toegelicht.

1+ 2) Streng aan de poort
We hebben doelen gesteld om enerzijds streng te zijn aan de poort om verzoeken waarbij sprake is van voldoende mogelijkheden zelfstandig een inkomen te vergaren niet te laten instromen in de bijstand. Anderzijds hebben we een specifiek doel opgenomen om jongeren tot 27 jaar te bewegen in de zoektijd actief op zoek te gaan naar werk.
We behalen grotendeels de door ons gestelde doelen op dit vlak. We zien een uitdaging dit in 2018 opnieuw te realiseren. Hierdoor kunnen we de bijstand uitgaven beperken.
3) Uitstroom door handhaving
In het handhavingsplan hebben we doelen gesteld om de uitstroom door handhaving te bevorderen. Gedeeltelijk lukt ons dat. We zien een uitdaging dit in 2018 te gaan behalen. Hierdoor kunnen we de bijstand uitgaven beperken.
4) Aantal arbeidsgehandicapten naar werk (Garantiebanen).
We hebben binnen het regionaal werkbedrijf (04werkt) afspraken gemaakt over het gemeentelijke aandeel voor de realisatie van de banenafspraak (€125.000,- landelijk). We slagen hierin ruimschoots in 2017 en willen in 2018 met een verdubbeling van onze taakstelling ten opzichte van vorig jaar gaan bereiken. Met het inzetten op werk kunnen we de bijstand uitgaven beperken.
5) Aantal vergunninghouders naar werk
De gemeenteraad heeft in 2017 een plan van aanpak vastgesteld voor de integratie van vergunninghouders in de gemeente. Voor alle vergunninghouders uit 2017 is een zogenaamd persoonlijk ontwikkelingsplan gemaakt. Dit plan is de basis voor de begeleiding van de vergunninghouder op weg naar zelfstandigheid, participatie en werk. Een van de doelen is uitstroom naar werk te realiseren. Hieraan voldoen we in 2017. Met het inzetten op werk kunnen we de bijstand uitgaven beperken.
6) Cliënten naar werk
We hebben nog meer dan voorheen ingezet op de begeleiding van bijstandsontvangers naar werk en onze doelen en samenwerking met externe partijen geïntensiveerd (lokale werkgevers, regionale overheidspartners, scholen en SW bedrijven). Door onze inzet en de vergroting van de arbeidsmogelijkheden doordat het economisch beter gaat in de regio hebben we het doel voor 2017 weten te behalen. Het is de uitdaging dit in 2018 te verbeteren en hopen op voldoende instroomkandidaten met potentieel om dit te verwezenlijken. Vanaf medio februari 2018 worden alle personen met een bijstandsverzoek geplaatst op werksoorten via de WSD (zoals groenwerkzaamheden, pakketsortering en inzet binnen een kringloopwinkel) (project AanZet). Met het inzetten op werk kunnen we de bijstand uitgaven beperken.
7) Terugvordering verhaal en debiteurenbeleid
De gemeente heeft een actief beleid met betrekking tot het terugvorderen van ten onrechte verstrekte uitkeringen en heeft een actief debiteurenbeleid. Indien mogelijk wordt ten onrechte verstrekte bijstand direct verrekend met een periodieke uitkering levensonderhoud. Externe debiteuren worden maandelijks bij een achterstand in de terugbetaling via een rappel en/of aanmaning verzocht om alsnog tot betaling over te gaan. Als blijkt dat een debiteur niet welwillend is om tot terugbetaling over te gaan, dan wordt ingezet om zo veel mogelijk via vereenvoudigd derdenbeslag tot inning over te gaan. Waar dit niet mogelijk is wordt bekeken of de vordering in handen van een deurwaarder wordt gegeven. Uit de Divosa benchmark blijkt dat we op dit onderdeel bovengemiddeld goed scoren t.o.v. andere gemeenten. Hiermee beperken we de netto bijstand uitgaven.
8) Beschut werk
De gemeente zet zich samen met UWV projectmatig in om de lokale doelgroep voor beschut werk in 2018 te benaderen zodat we kunnen voldoen aan de taakstellingen uit 2017 en 2018. Met het inzetten op beschut werk kunnen we de bijstand uitgaven beperken.

C. Beoogde effect van de genoemde maatregelen

We verwachten met de maatregelen en doelen de uitgaven van het uitkeringsbestand in 2018 ondanks de (eerdere) instroom van vergunninghouders en arbeidsgehandicapten structureel gelijk te kunnen houden zodat ons uitgavenpatroon niet verder zal stijgen.
In onderstaande tabel geven we een overzicht van de totale besparingsopties per jaar die als gevolg van interne en externe inspanningen worden bereikt. We gaan hierbij uit van een gemiddelde prijs van een uitkering op jaarbasis van €12.000,-. Per maatregel hebben we een mogelijke besparing op het BUIG budget aangegeven. Voor een toelichting op het betreffende onderdeel verwijzen wij naar de eerdere toelichting bij onderdeel B.

We hopen met de bovengenoemde inzet en maatregelen er voor te zorgen dat de financiële impact voor de gemeente in 2018 en verder beperkt zal zijn.

D. Ondertekening

Bij D volgt ondertekening. Een verzoek tot vangnetuitkering dient door het college van burgemeester en wethouders te worden ingediend, ook indien de uitvoering van de Participatiewet aan een samenwerkingsverband is overgedragen